บทความพิเศษ

ธรรมชาติมหัศจรรย์

ครั้งที่

เซ็นสมุดเยี่ยม

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์

ธรรมชาติของชีวิต

     คำว่าชีวิตไม่ใช่อธิบายได้ง่าย ๆ อย่างที่คิด ที่นำมากล่าวไว้ตั้งแต่บทแรกของหนังสือ จึงเป็นความหมายของชีวิตตามที่คนทั่วไปเขาเข้าใจกัน สำหรับคนทั่วไปนั้นมันไม่ใช่เรื่องยากที่จะแยกสิ่งมีชีวิตกับสิ่งที่ไม่มีชีวิตออกจากกัน คนกับหมา แมวหรือต้นมะม่วง พุ่มกุหลาบที่คุ้นตาอยู่ในบ้านย่อมเป็นชีวิต ในขณะที่ก้อนหินก้อนดินและเศษแก้วไม่เป็น หรือระหว่างมดกับผลึกของน้ำยาเคมีที่ตกลงมานอนที่ก้นขวด แต่สำหรับประการหลังนั้นนักวิทยาศาสตร์ไม่แน่ใจเท่าใด คำว่าชีวิตจึงพึ่งปทานุกรมไม่ได้ เพราะว่าปทานุกรมไม่ว่าฉบับไหนก็จะต้องอธิบาย อย่างน้อยด้วยหลักการที่เหมือน ๆ กันเช่นอธิบายว่า ชีวิตคือองค์กรที่สามารถทำอะไรได้ด้วยตนเองเป็นต้นว่าเคลื่อนไหวในลักษณะใดลักษณะหนึ่งไม่ว่าทั้งหมดหรือของส่วนใดส่วนหนึ่ง หากินได้เจริญเติบโตและสืบพันธุ์ได้ สืบพันธุ์ในที่นี้คือความสามารถในการสร้างสิ่งใหม่ที่ถอดแบบรูปแบบภาพลักษณ์เช่นเดียวกันกับสิ่งเดิมหรือพ่อแม่ขึ้นมาซ้ำแล้วซ้ำอีกได้ แต่ถ้าเป็นเพียงเช่นนั้นผลึกทุกชนิดก็ทำได้ เรื่องผลึกนี่ที่บ้านเรากลายเป็นเรื่องแปลกหรือศักดิ์สิทธิ์ บางคนที่เก็บเอาผลึกที่เข้าใจว่าเป็นโลหะหรือเป็นธาตุเอามาเก็บไว้ ตอนหลังไปตรวจดูปรากฏว่ามันงอกได้ออกลูกออกหลานได้ เป็นเรื่องของความอัศจรรย์ไป ในทางตรงกันข้ามต้นไม้หรือแม้แต่สัตว์ตัวเล็ก ๆ บางชนิดที่ถ้าให้คนธรรมดาดูก็ต้องคิดว่ามันต้องได้ตายไปแล้ว และไม่มีทางฟื้นขึ้นมาได้อีกแล้ว มีรายงานว่าตะไคร่น้ำบางชนิดที่นำมาใส่หลอดแก้วจนแห้งผากอยู่ในที่เก็บพิพิธภัณฑ์เป็นร้อย ๆ ปี พอเอาออกมาจากหลอดแล้วหยดน้ำใส่ลงไปมันกลับงอกขึ้นมาใหม่ได้ หรือสัตว์ตัวเล็กมากชนิดหนึ่งที่เรียกว่าร็อตติเฟอร์ (rotifer) คล้ายหนอนตัวกลมแต่ก็คล้ายแมลงด้วย อยู่ด้วยกันจับกันเป็นกลุ่มที่เอาไปขังไม่ให้น้ำให้อาหารเป็นสิบ ๆ ปี แต่พอเอาออกมาแล้วให้น้ำซุปเข้าไปมันก็ฟื้นคืนชีวิตอย่างหน้าเฉยตาเฉย เหมือนไม่มีอะไรเกิดขึ้นมดหรือแมลงบางอย่างของบ้านเราก็มีคุณสมบัติเช่นว่านี้

     ความยากลำบากในการนิยามคำว่าชีวิต จึงทำให้นักฟิสิกส์กับนักเคมีชีววิทยาสองคนคือเจอรัลด์ ไฟน์เบิร์กจากมหาวิทยาลัยโคลัมเบียกับโรเบิร์ตแชฟปิโรจากมหาวิทยาลัยนิวยอร์ค ร่วมกันเสนอผลงานศึกษามาเขียนลงในหนังสือที่ขายดีเล่มหนึ่ง (Gerald Feinberg and Robert Shapiro) ที่สรุปนิยามว่าเป็นการยากที่สุดที่จะแยกสิ่งมีชีวิตกับสิ่งไม่มีชีวิตออกจากกัน ระหว่างสรรพสิ่งที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติทั้งหมดที่ดูเผิน ๆ ว่าแยกจากกันได้ง่าย ๆ แต่ที่จริงแล้วธรรมชาติทั้งหมดที่อยู่บนพื้นผิวเปลือกโลกล้วนพึ่งพาอาศัยกันและกันเกี่ยวข้องกันอย่างลึกซึ้งจนแยกจากกันไม่ได้ ดังนั้นระบบนิเวศน์ธรรมชาติหรือเอากันให้กว้างกว่านั้น แม้แต่เปลือกผิวของโลกทั้งหมดเองก็เป็นสิ่งที่มีชีวิตในรูปใดลักษณะหนึ่ง ทั้งสองคนถึงได้ตั้งชื่อเปลือกผิวโลกแห่งชีวิตนี้ว่าไบโอเสเฟียร์ (biosphere) นิยามที่เดี๋ยวนี้นำมาใช้กันคุ้นหูกันอย่างทั่วไป อีกข้อหนึ่งที่ไฟน์เบิร์กและแชฟปีโรเสนอให้ใช้เป็นสิ่งแยกชีวิตกับสิ่งไม่มีชีวิตก็คือ จะต้องไม่นำเอาส่วนที่ประกอบเข้ามาเป็นองค์กรมาคิด ไม่นำส่วนที่คิดว่าเป็นตัวกำหนดชีวิตหรือไม่ใช่ชีวิตมาคิด เป็นต้นว่าสารเคมี โปรตีนต่าง ๆ แต่ให้ตั้งหลักการของชีวิตไว้ที่ระบบหรือกฎที่บริหารส่วน หรือองค์กรที่ประกอบเป็นชีวิตมาคิดแทน พูดง่าย ๆ ก็คือหลักการของชีวิตไม่ได้อยู่ที่สสารวัตถุที่เป็นองค์ประกอบ แต่อยู่ที่ข้อมูล (information) หลักการอันนี้น่าคิด เพราะว่าจริง ๆ แล้วชีวิตมันน่าจะขึ้นกับทั้งสองอย่าง ทั้งส่วนประกอบที่เป็นสารเคมีเป็นวัตถุและกับข้อมูลด้วย แม้ว่าว่าไปแล้วข้อมูลเป็นเรื่องที่สำคัญกว่ามากยิ่งนัก เพราะว่าด้วยข้อมูลแต่เพียงอย่างเดียวจึงทำให้องค์กรนั้นเป็นองค์กรชีวิต เอามนุษย์เป็นตัวอย่าง มนุษย์ที่เป็นมนุษย์ได้ เราที่รู้ว่าเป็นเราไม่ใช่สารเคมีไม่ใช่วัตถุ แต่เป็นเรื่องของข้อมูล และการบริหารข้อมูลหรือตัวรู้ข้อมูลคือจิต ทั้งนี้ไม่ว่าการรับรู้บริหารนั้น ๆ มันจะโบราณดึกดำบรรพ์หรือวิลิศมาหราแตกต่างกันประการใดข้อมูลกับตัวรู้ย่อมจะต้องเป็นเรื่องเดียวกัน ที่ไฟน์เบิร์กกับแชฟปิโรเสนอจึงเป็นเรื่องของการรู้มากกว่าการทำงาน ตัวรู้มากกว่าส่วนประกอบสสาร จิตมากกว่ากาย ที่รู้ว่าเป็นหมากับถ่านก้อน หนึ่งไม่ใช่อยู่ที่สารเคมี ซึ่งไม่ว่าดีเอ็นเอหรือธาตุคาร์บอนโดด ๆ ก็เป็นสารเคมี ที่ไม่เป็นนิยามของชีวิตที่รับรู้บริหารข้อมูลได้ ในกรณีเช่นนี้ รูปกายไม่ได้ชี้บ่งสิ่งมีชีวิตแต่เป็นเรื่องของสิ่ง "ไม่มีรูปไม่มีกาย"

<< หน้าก่อน      หน้าถัดไป >>

ฟิสิกส์ 1 (ความร้อน)

ฟิสิกส์ 2

แก้ปัญหาฟิสิกส์ด้วยภาษา c

ฟิสิกส์พิศวง

•	เสียงของลำโพงออกมาได้อย่างไร
•	การหมุนของลูกข่างกับการตกของแมว
•	ความเสถียรภาพของลูกข่าง
•	ฮาร์ดดิสก์ทำงานอย่างไร
•	เอ็นโทรปี

ตารางธาตุ(ไทย1)   2  (Eng)