ภาพพุทธประวัติจากหินสลัก
ยุคก่อนมีพระพุทธรูปในประเทศอินเดีย พ.ศ. ๓๐๐–๗๐๐
ถ่ายจากภาพปั้นที่จำลองขึ้นใหม่ เพื่อกิจการแห่งโรงมหรสพทางวิญญาณ ณ สวนโมกขพลาราม อ.ไชยา จ.สุราษฎร์ธานี

พุทธทาสภิกขุ รวบรวมและอธิบาย

ภาพที่ ๒๖ สัญลักษณ์การประสูติ

ภาพเทวี ยืนเหนือดอกบัว ถือดอกไม้ มีฉัตรกั้น มีช้างรดน้ำจากหม้อลงบนศีรษะ.
(จากหินสลัก แบบสาญจี สมัยสุงคะ พ.ศ. ๔๐๐–๕๐๐)

คำอธิบายภาพที่ ๒๖

เมื่อได้ศึกษาคำอธิบายของภาพที่ ๒๕ มาอย่างทั่วถึงแล้ว การดูภาพที่ ๒๖ นี้ ก็ไม่ต้องการคำอธิบายอะไรมากมาย นอกจากเรื่องการมีฉัตรกั้นอยู่บนศีรษะของสตรีแบบเดียวกัน แต่ในที่นี้อยู่ในท่ายืนและถืออะไรอย่างหนึ่งในมือขวา ซึ่งมิใช่ดอกบัว, และยังหาคำอธิบายอันเป็นที่พอใจไม่ได้.

อิริยาบถยืนนั้น ตรงกันกับข้อความในตำนานทั่วไปว่าพระมารดายืนประสูติ, แต่ในที่นี้ก็ไม่ควรทึกทักเอาว่าภาพนั้นคือภาพพระมารดาโดยตรงอีกตามเคย.

สำหรับฉัตรที่กั้นอยู่ข้างบนนั้น ตามแบบมาตรฐานของศิลปะยุคเก่าของอินเดีย คือแบบสาญจี ภารหุต มถุรา และอมราวดีแล้ว ถือเป็นหลักว่า กั้นให้แก่พระพุทธองค์อย่างเดียว ไม่ว่าจะอยู่ในรูปสัญลักษณ์, หรือรูปของพระองค์จริงในยุคต่อมาของแบบอมราวดีเป็นต้น, ดังนั้นในภาพที่ ๒๖ นี้ จะต้องถือว่า ที่ได้ฉัตรนั้นมีสัญลักษณ์ของพระพุทธองค์ ซึ่งจะอยู่ในรูปของความว่าง หรือของอะไรก็ตาม อยู่โดยแน่นอน.

ภาพนี้ ไม่มีหม้อปูรณฆฏะ จึงยิ่งไม่มีทางที่จะถูกดึงไปเป็นพระลักษมียิ่งขึ้น. กอบัวนั้น มีใบ ๕ ใบ, มีดอกตูม ๔ ดอก, มีดอกบาน ๗ ดอก, มีฝักบัว ๓ ฝัก, ประกอบกันอยู่อย่างงดงามแบบหนึ่งทีเดียว.

ต่อไปนี้ ไม่มีภาพสัญลักษณ์โดยตรงอีกแล้ว มีแต่ภาพแสดงเรื่องราวในลักษณะภาพเหมือน มีสัญลักษณ์แต่ส่วนน้อยไปจนตลอดเล่ม.

ภาพพุทธประวัติจากหินสลัก > ภาพที่ ๒๖

: คำนำ | คำประพันธ์ | ความทุกข์เกิด | สัพพัญญู | ส.ค.ศ. | การงาน | กิเลสคุย | จริงซี่! | ยาระงับสรรพทุกข์ | ปิด-ปิด-ปิด | เปิด-เปิด-เปิด | นั่งริมธาร | นั่งเหนือเมฆ | บ้า ดี | อะไรที่ไหน | บาปใหญ่-บาปลึก? | ตัวกู-ตัวสู | ของกู-ของสู | ตัวกู-ตัวสู | สุจิต-ทุจิต | มีอยู่แล้ว | รักสงบ | สหายเอ๋ย | ความแก่ | ต้นสนเฒ่า | ตายก่อนตาย | ปริญญาจากสวนโมกข์ | มันมีเท่านี้เอง | รสแห่งความเปลี่ยนแปลง | ดับสังขาร | ยามไหนก็ได้ | เป็นอยู่ด้วยจิตว่าง | ปากอย่างใจอย่าง | อะไรเผือก? | บุญเป็นอะไร | ชาวบ้าน-ชาววัด | เป็นมนุษย์หรือเป็นคน? | เราสร้างดวง อย่าให้ดวงสร้างเรา | อตฺตา หิ อตฺตโน นาโถ | การพึ่งผู้อื่น | มองแต่แง่ดีเถิด | ตาบอด-ตาดี | โลกนี้คืออะไรแน่? | โลกรอดเพราะกตัญญู | ความสุข | ความอยาก | อาจารย์ไก่ | สูบบุหรี่? | ถ้าสตรีดื่มเหล้า | มีมาร-ไม่มีมาร

: บทนำ | ๑.อนุสาวรีย์ของเรามีแล้ว | ๒.พินัยกรรมทำไม? | ๓.พินัยกรรม | ๔ | ๕ | ๖ | ๗ | ๘ | ๙ | ๑๐ | ๑๑ | ๑๒.พอสักว่าได้ยิน | ๑๓.หาธรรมเพื่อชีวิตเถิด | ๑๔.เกษตรกรรม | ๑๕.มัชฌิมา ๓ | ๑๖.ดีที่สุดก็ไม่ดีเท่าว่าง(จากดี) | ๑๗.อย่าให้มันเข้าไปอยู่ในใจ | ๑๘.อภิธรรมแท้ | ๑๙.ปมาณ/มิติ ไม่มีสำหรับพระอรหันต์ | ๒๐.อนิจฺจํไปพลางก่อน | ๒๑.อภิธรรมหรือจ้ะ | ๒๒.พ้นตายได้นะจ้ะ | ๒๓.เราไม่มีปัญญาที่จะมีเงินถึงล้าน | ๒๔.สิ่งที่น่ารักและควรรักที่สุด | ๒๕.สุขจริงแท้–แท้จริง | ๒๖.ถ้ากินไข่ได้หมดฟอง | ๒๗.ความจริงที่พากันมองข้าม | ๒๘.พินัยกรรม ๓ ข้อ | ๒๙ | ๓๐.โลงมีหลาย

ภาพพุทธประวัติจากหินสลัก