ภาพพุทธประวัติจากหินสลัก
ยุคก่อนมีพระพุทธรูปในประเทศอินเดีย พ.ศ. ๓๐๐–๗๐๐
ถ่ายจากภาพปั้นที่จำลองขึ้นใหม่ เพื่อกิจการแห่งโรงมหรสพทางวิญญาณ ณ สวนโมกขพลาราม อ.ไชยา จ.สุราษฎร์ธานี

พุทธทาสภิกขุ รวบรวมและอธิบาย

ภาพที่ ๑๐ สัญลักษณ์การประสูติ

มีบัวบานที่ใจกลาง ล้อมด้วยสัญลักษณ์พิเศษ เช่นดอกบัวบาน มีขายื่นออกไป ๓ ขา เป็นต้น
(จากหินสลัก แบบภารหุต สมัยสุงคะ พ.ศ. ๓๐๐–๔๐๐)

คำอธิบายภาพที่ ๑๐

ภาพสัญลักษณ์แห่งการประสูติภาพนี้ ยังจัดเป็นภาพประเภทเดียวกันกับภาพที่ ๙ คือภาพดอกบัวบานมีภาพเครื่องหมายศักดิ์สิทธิ์ล้อมรอบนอก.

เครื่องหมายศักดิ์สิทธิ์ในภาพนี้ คือดอกบัวบานที่มีขา หรือหนวดยื่นออกมาข้างหน้า ๓ ขา หรือ ๓ เส้นนั่นเอง, ๘ ดอกด้วยกัน, (ซ้ายสี่ ขวาสี่), มีดอกบัวบานธรรมดาอยู่ข้างบน ๑ ดอก, มีภาพคนครึ่งท่อนอยู่ข้างล่าง ๑ คน. สำหรับภาพคนทำนองนี้ซึ่งมีมากในหินสลักแบบภารหุตนั้น เป็นเพียงเจ้าของทานผู้บริจาคเงินสร้างหินสลักแผ่นนี้เป็นธรรมดา ดังนั้นไม่ควรนับเป็นสิ่งหรือเครื่องหมายศักดิ์สิทธิ์อะไร, ศิลปินสลักลงไป ตามความประสงค์ของเจ้าของทานมากกว่าอย่างอื่น, ดังนั้นจึงเหลืออยู่แต่ภาพดอกบัวที่มีขายื่นออกไปข้างหน้า ๓ ขาเท่านั้นเอง ที่มีความหมายสำคัญอันจะต้องตีความ.

เมื่อพิจารณาดูดอกบัวมีขาหรือหนวดพุ่งออกไปข้างหน้า ๓ ชิ้นนี้อย่างละเอียดแล้ว สันนิษฐานว่า เป็นเรื่องเดียวกันกับตรีรตนะ หากแต่ไม่สมบูรณ์หรืออาจจะอยู่ในขั้นแรกกำเนิดของตรีรตนะก็เป็นได้. ดอกบัวก็คือดอกบัวตรงกัน หากแต่ในที่นี้ไม่มีวงกลมล้อม, ขาที่พุ่งออกไป ๓ ขาก็คือเปลว ๓ เปลวของตรีรตนะนั่นเอง, แบบนี้เป็นแบบภารหุต และยังมีพบแบบอมราวดีบ้างเหมือนกัน, ไม่มีทางที่จะสันนิษฐานเป็นอย่างอื่น นอกจากจะสันนิษฐานว่าเป็นต้นกำเนิดของตรีรตนะดังที่กล่าวแล้ว, เนื่องจากยังไม่เคยพบคำอธิบายในที่ใด จึงต้องสันนิษฐานไว้ก่อน จนกว่าจะพบเรื่องราวที่แน่นอน, ถือว่าเป็นของใหม่สำหรับพวกเราไปก่อน. และถ้าการสันนิษฐานนี้ถูกต้อง ภาพนี้ก็คือ ภาพดอกบัวบาน ล้อมด้วยตรีรตนะอีกนั่นเอง.

ดอกบัวตรงกลาง มี ๘ กลีบ, ๗ จุดต่อมเกสรตัวเมีย, ทำอย่างง่าย ๆ ไม่มีเส้นเกสรเหมือนภาพอื่น.

 ภาพพุทธประวัติจากหินสลัก > ภาพที่ ๑๐

: คำนำ | คำประพันธ์ | ความทุกข์เกิด | สัพพัญญู | ส.ค.ศ. | การงาน | กิเลสคุย | จริงซี่! | ยาระงับสรรพทุกข์ | ปิด-ปิด-ปิด | เปิด-เปิด-เปิด | นั่งริมธาร | นั่งเหนือเมฆ | บ้า ดี | อะไรที่ไหน | บาปใหญ่-บาปลึก? | ตัวกู-ตัวสู | ของกู-ของสู | ตัวกู-ตัวสู | สุจิต-ทุจิต | มีอยู่แล้ว | รักสงบ | สหายเอ๋ย | ความแก่ | ต้นสนเฒ่า | ตายก่อนตาย | ปริญญาจากสวนโมกข์ | มันมีเท่านี้เอง | รสแห่งความเปลี่ยนแปลง | ดับสังขาร | ยามไหนก็ได้ | เป็นอยู่ด้วยจิตว่าง | ปากอย่างใจอย่าง | อะไรเผือก? | บุญเป็นอะไร | ชาวบ้าน-ชาววัด | เป็นมนุษย์หรือเป็นคน? | เราสร้างดวง อย่าให้ดวงสร้างเรา | อตฺตา หิ อตฺตโน นาโถ | การพึ่งผู้อื่น | มองแต่แง่ดีเถิด | ตาบอด-ตาดี | โลกนี้คืออะไรแน่? | โลกรอดเพราะกตัญญู | ความสุข | ความอยาก | อาจารย์ไก่ | สูบบุหรี่? | ถ้าสตรีดื่มเหล้า | มีมาร-ไม่มีมาร

: บทนำ | ๑.อนุสาวรีย์ของเรามีแล้ว | ๒.พินัยกรรมทำไม? | ๓.พินัยกรรม | ๔ | ๕ | ๖ | ๗ | ๘ | ๙ | ๑๐ | ๑๑ | ๑๒.พอสักว่าได้ยิน | ๑๓.หาธรรมเพื่อชีวิตเถิด | ๑๔.เกษตรกรรม | ๑๕.มัชฌิมา ๓ | ๑๖.ดีที่สุดก็ไม่ดีเท่าว่าง(จากดี) | ๑๗.อย่าให้มันเข้าไปอยู่ในใจ | ๑๘.อภิธรรมแท้ | ๑๙.ปมาณ/มิติ ไม่มีสำหรับพระอรหันต์ | ๒๐.อนิจฺจํไปพลางก่อน | ๒๑.อภิธรรมหรือจ้ะ | ๒๒.พ้นตายได้นะจ้ะ | ๒๓.เราไม่มีปัญญาที่จะมีเงินถึงล้าน | ๒๔.สิ่งที่น่ารักและควรรักที่สุด | ๒๕.สุขจริงแท้–แท้จริง | ๒๖.ถ้ากินไข่ได้หมดฟอง | ๒๗.ความจริงที่พากันมองข้าม | ๒๘.พินัยกรรม ๓ ข้อ | ๒๙ | ๓๐.โลงมีหลาย

ภาพพุทธประวัติจากหินสลัก