สารประกอบเกิดขึ้นจากการแลกเปลี่ยนอนุภาคมูลฐานภายในอะตอม เพื่อให้อยู่ในสภาพที่เสถียรหรือสมดุล จึงเกิดเป็นโมเลกุลและสูตรสารเคมีต่างๆ ดังภาพ

ภาพที่ 21 การเกิดโมเลกุลของสารประกอบ
สารประกอบชนิดหนึ่งๆ ที่เกิดขึ้นจะต้องมีอัตราส่วนของธาตุที่เป็นองค์ประกอบคงที่ จึงกลายเป็นสูตรเคมีที่ลงตัว เช่น
น้ำ (H2O) ประกอบด้วยธาตุไฮโดรเจน และออกซิเจน โดยมีอัตราส่วนโดยอะตอมของ H : O = 2 : 1, มีอัตราส่วนโดยมวลของ H : O = 1 : 8 และ มีอัตราส่วนโดยปริมาตรของ H : O = 2 : 1
คาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) ประกอบด้วยธาตุคาร์บอนและออกซิเจน โดยมีอัตราส่วนโดยอะตอมของ C : O = 1 : 2 และ มีอัตราส่วนโดยมวลของ C : O = 3 : 8
ดังนั้น สูตรเคมี คือ กลุ่มของสัญลักษณ์ธาตุที่เขียนขึ้นเพื่อแสดงจำนวนอะตอมของธาตุที่เป็นองค์ประกอบของสาร สูตรเคมีที่แสดงชนิดของธาตุและจำนวนอะตอมที่เป็นองค์ประกอบใน 1 โมเลกุล เรียกว่า "สูตรโมเลกุล" ดังตัวอย่างสูตรโมเลกุลของสารประกอบต่อไปนี้
ตารางที่ 9 ตัวอย่างสูตรโมเลกุลของสารประกอบ
ชื่อสามัญ |
ชื่อทางเคมี |
สูตรเคมี |
องค์ประกอบ |
น้ำ |
ไฮโดรเจนไดออกไซด์ |
H2O |
ธาตุ H = 2 อะตอม และ O = 1 อะตอม |
โซดาไฟ |
โซเดียมไฮดรอกไซด์ |
NaOH |
ธาตุ Na = 1 อะตอม, O = 1 และ H = 1 อะตอม |
ผงฟู |
โซเดียมไบคาร์บอเนต |
NaHCO3 |
ธาตุ Na = 1 อะตอม, H = 1 อะตอม, C = 1 อะตอม และ O = 3 อะตอม |
กรดเกลือ |
ไฮโดรคลอริก |
HCl |
ธาตุ H = 1 อะตอม และ Cl =1 อะตอม |
กรดกำมะถัน |
ซัลฟิวริก |
H2SO4 |
ธาตุ H = 2 อะตอม, S = 1 อะตอม และ O = 4 อะตอม |
ปูนขาว (ปูนดิบ) |
แคลเซียมออกไซด์ |
CaO |
ธาตุ Ca = 1 อะตอม และ O = 1 อะตอม |
หินปูน |
แคลเซียมคาร์บอเนต |
CaCO3 |
ธาตุ Ca = 1 อะตอม, C = 1 อะตอม และ O = 3 อะตอม |
ดินประสิว |
โพแทสเซียมไนเตรต |
KNO3 |
ธาตุ K = 1 อะตอม, N = 1 อะตอม และ O = 3 อะตอม |
ด่างทับทิม |
โพแทสเซียมเปอร์-
แมงกาเนต |
KMnO4 |
ธาตุ K = 1 อะตอม, Mn = 1 อะตอม และ O = 4 อะตอม |