สัญลักษณ์ของธาตุ ใช้เป็นสัญลักษณ์แทนธาตุ 1 อะตอม แต่เนื่องจากธาตุมีอยู่หลายชนิด จอห์น ดอลตัน (John Dallton ค.ศ. 1766-1844) นักวิทยาศาสตร์ชาวอังกฤษ จึงเสนอให้มีการใช้รูปภาพเป็นสัญลักษณ์แทนชื่อธาตุ เช่น
ภาพ ที่ 6 สัญลักษณ์ของธาตุของดอลตัน
ต่อมา จาคอบ แบร์เซลิอุส (Jacob Berzelius ค.ศ. 1779-1848) นักเคมีชาวสวีเดน ได้เสนอใช้สัญลักษณ์ธาตุแบบตัวอักษรขึ้น เมื่อปี ค.ศ. 1814 และยังใช้ถึงปัจจุบัน เพราะเห็นว่าได้มีการค้นพบธาตุใหม่ๆ เป็นจำนวนมากขึ้น การใช้รูปภาพอาจจะไม่สะดวก จึงเสนอให้ใช้ตัวอักษรแทนชื่อธาตุ เพื่อให้สะดวกและมีความเป็นสากลมากขึ้น ซึ่งการเขียนสัญลักษณ์ธาตุมีหลักเกณฑ์ ดังนี้
1. ภาษาที่ใช้ คือ ภาษาละติน (เพราะเป็นภาษาที่ตายแล้ว) ถ้าไม่มีภาษาละติน ให้ใช้ภาษากรีก ภาษาเยอรมัน หรือภาษาอังกฤษ
ตารางที่ 3 ตัวอย่างภาษาที่ใช้เขียนแทนสัญลักษณ์ธาตุ
ภาษา |
ชื่อเต็ม |
สัญลักษณ์ |
ละติน |
Ferum
Plumbum |
Fe
Pb |
กรีก |
Iodes |
I |
เยอรมัน |
Kallium
Natrium
Wulfram |
K
Na
W |
อังกฤษ |
Carbon |
C |
2. ใช้อักษรตัวแรกเป็นตัวพิมพ์ใหญ่ ถ้าขึ้นต้นด้วยตัวเดียวกัน ให้ต่อด้วยตัวที่ 2 ของตัวอักษรตัวถัดไปในชื่อธาตุนั้น (อาจจะเป็นอักษรตัวที่ 2, 3 หรือ 4 ก็ได้) แต่เป็นตัวพิมพ์เล็ก เช่น C (คาร์บอน) ค้นพบก่อน ธาตุอื่นที่ค้นพบทีหลัง แต่ขึ้นต้นด้วย C ก็จะเขียนได้ ดังนี้ Cd (แคดเมียม) Ca (แคลเซียม) Cf (แคริฟอร์เนียม) Ce (ซีเลียม) Cs (ซีเซียม) Cl (คลอรีน) Cr (โครเมียม) Co (โคบอลต์) Cu (คอปเปอร์) Cm (คูเรียม)
ตัวอย่างชื่อและสัญลักษณ์ธาตุที่ค้นพบแล้ว ดังตารางต่อไปนี้
ตารางที่ 4 ตัวอย่างชื่อและสัญลักษณ์ธาตุที่ค้นพบแล้ว
ชื่อธาตุ |
ชื่อภาษาอังกฤษ |
ชื่อในภาษาละติน |
สัญลักษณ์ |
ประโยชน์ |
เหล็ก
ตะกั่ว
ทองแดง
เงิน
ดีบุก
ปรอท
อะลูมิเนียม
ทองคำ
สังกะสี
สารหนู
แมงกานีส
โซเดียม
โพแทสเซียม
แคลเซียม
คาร์บอน
ไนโตรเจน
ออกซิเจน
ไฮโดรเจน
คลอรีน
กำมะถัน
ฟอสฟอรัส
ไอโอดีน |
Iron
Lead
Copper
Silver
Tin
Mercury
Aluminium
Gold
Zinc
Aresnic
Manganese
Sodium
Potassium
Calcium
Carbon
Nitrogen
Oxygen
Hydrogen
Chlorine
Sulphur
Phosphorus
Iodine |
Ferrum
Plumbum
Cuprum
Argentum
Stannum
Hydragyrum
-
Aurum
-
-
-
Natrium
Kalium
-
-
-
-
-
-
-
-
- |
Fe
Pb
Cu
Ag
Sn
Hg
Al
Au
Zn
As
Mn
Na
K
Ca
C
N
O
H
Cl
S
P
I |
โครงสร้างอาคาร
ลูกกระสุน
สายไฟ
เครื่องประดับ
เคลือบกระป๋อง
เทอร์โมมิเตอร์
เสาอากาศ
เครื่องประดับ
หลังคาบ้าน
สารเบื่อหนู
ปุ๋ย
ทำเกลือ ทำด่าง
ปุ๋ย
ปูน กระดูกและฟัน
ไส้ดินสอ เพชร
อากาศ หล่อเย็น
อากาศหายใจ
ระเบิด
ฆ่าเชื้อโรค
น้ำกรด
กระดูกและฟัน
ป้องกันโรคคอพอก |